Kuğu Gölü balesi, 1875 yılında Moskova’daki Rus Kraliyet Tiyatrosu (şimdiki ismiyle Bolşoy Balesi) tarafından sipariş edildi. Pyotr İlyiç Çaykovski tarafından bestelenen eser, 1877 yılında Moskova’da birinci defa sahnelendi.
Kuğu Gölü birinci sefer sahnelendiğinde beklenen ilgiyi görmedi. 1882-1883 döneminden sonra, Marius Petipa ve Lev Ivanov tarafından yapılan yeni versiyonuyla büyük bir muvaffakiyet elde etti. 27 Ocak 1895 tarihinde sahnelenen bu yeni versiyon, Kuğu Gölü’nün bugün bildiğimiz başyapıt haline gelmesinde büyük rol oynadı.
|
Pyotr İlyiç Çaykovski, 7 Mayıs 1840’ta o vakitler Rusya İmparatorluğu’nun Vyatka eyaletinde bulunan günümüz Udmurtya’sında küçük bir maden kenti olan Votkinsk’te doğdu. Çaykovski, babasının ikinci evliliğinden olan altı çocuğunun ikincisiydi. Dört erkek kardeşi ve Aleksandra isimli bir kızkardeşi vardı. Babasının birinci evliliğinden Zinayda isimli bir üvey kızkardeşi de vardı. Çaykovski beş yaşında piyano dersi almaya başladı. Üç yıl içinde öğretmeni kadar uzman bir halde müzik okuyabilecek kadar yetenekli bir öğrenci oldu. 14 yaşındayken çok bağlı olduğu annesini kaybetti ve bu daha sonra yapıtlarında kendisini gösterecek olan depresif yanının gelişmesine katkıda bulundu. 19 yaşında eğitimini tamamlayarak devlet memuru oldu. 21 yaşındayken sonradan Petersburg Konservatuvarı’na dönüşecek yeni bir müzik okuluna kaydoldu. 1865 yılında mezun oldu ve Moskova Konservatuvarı’nda müzik öğretmenliğine başladı. Bu kurumda çalıştığı 11 yıl boyunca birçok büyük eser yaratan Çaykovski, birinci kez Alınyazısı isimli senfonik şiirde kendi bestecilik üslubunu ortaya koydu.
Eşcinsel eğiliminin dedikodulara yol açmasını önlemek için 1877’de konservatuvardan bir öğrencisi ile evlenen Çaykovski’nin bu evliliği çok başarısız olmuş ve intihar teşebbüsünde bulunmasına yol açmıştır. Dokuz hafta sonra eşini ve Moskova’yı terk eden lakin boşanamayan bestekar 1878’de varlıklı bir müziksever olan Nadezhda von Meck ile tanıştı. 11 çocuklu bu genç bayan Çaykovski’yi maddi olarak destekledi lakin münasebetleri yalnızca mektuplaşma yoluyla sürdü, von Meck’in isteğiyle birbirlerinin yüzünü görmediler. Aldığı maddi dayanak sayesinde Çaykovski öğretmenlikten ayrılıp kendisini bestelerine verdi. 1878 – 1885 yıllarını Avrupa-Rusya ortasında gidip gelerek geçiren bestekar, gittiği ülkelerde orkestralar yönetti. 1891’de ise Amerika Birleşik Devletler’ye giderek kendi yapıtlarından oluşan dinletiler gerçekleştirdi. 6 Kasım 1893’te St. Peterburg’da kolera nedeniyle ölmüştür. Çaykovski’nin en ünlü yapıtları ortasında Kuğu Gölü, Fındıkkıran, Uyuyan Hoş, Beşinci Senfoni, Altıncı Senfoni (Pathetique) ve Piyano Konçertosu No. 1 yer almaktadır. |
1991 Sovyetler Birliği darbe teşebbüsünün simgesi: Kuğu Gölü balesi
Günümüzde dünyanın en bilinen balelerinden biri olan Kuğu Gölü balesi, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nde (SSCB) de çok popülerdi. Birçok trajik olay sırasında SSCB’de televizyonda Kuğu Gölü balesi gösterilirdi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreterlerinden Leonid Brejnev, Yuri Andropov ve Konstantin Çernenko‘nun cenaze merasimleri sırasında olduğu gibi 1991 Sovyetler Birliği darbe teşebbüsü esnasında da ekranlar da Kuğu Gölü balesi vardı.
Ağustos darbesinde yayınlanan temsilden kısa bir kesit
Sovyetler Birliği’nin son lideri Mihail Gorbaçov, 19 Ağustos 1991 tarihinde Kırım’da tatildeyken ‘Kremlin Şahinleri’ olarak bilinen bir küme üst seviye yetkili darbe teşebbüsünde bulundu. Üç gün süren darbe teşebbüsü başarısız oldu ve Sovyetler Birliği’nin dağılmasına yol açtı fakat akıllara Kuğu Gölü balesi ile kazındı.
Sovyet yetkililer “kitlesel huzursuzluğu önlemek için vatandaşları bilgiden korumak” istiyor ve televizyonlarda haber yerine bir şey göstermeleri gerekiyordu. Yas vakitlerinde cümbüş programları uygunsuz olacağı için SSCB’de de çok tanınan olan Kuğu Gölü balesi seçilmişti. Böylelikle Kuğu Gölü balesi, istemeden de olsa darbe teşebbüsünün bir nevi resmi olmayan sembolü haline geldi.
HAKAN AKSAY YAZDI | Çaykovski’nin kuğuları, sanatı ve özel hayatı
Aşkın, özgürlüğün ve berbatlığın balesi
Eserin librettosunun kime ilişkin olduğu konusu tartışmalı olsa da ‘Beyaz Ördek’ isimli Rus halk hikayesinin Kuğu Gölü’ne kaynak olduğu düşünülmektedir. 2 perde 4 tablodan oluşan yapıtın birinci perdesinde, Prens Siegfred’in doğum günü kutlanmaktadır. Kraliçe de merasime katılarak oğluna altın yaylı bir ok armağan eder ve bir gün sonra onuruna vereceği baloda, evleneceği kızı seçmesi gerektiğini söyler. Prens şimdi evliliğe hazır olmamasına karşın bu duruma boyun eğmek zorunda kalır. Daha sonra tüm saray halkı Prensin onuruna dans ederler. Gün batarken konuklar dağılır. Prens yalnız kalır ve göle avlanmaya sarfiyat.
Pınar İyiuyarlar ve Denis Rodkin
Avlanmak için göle gerçek gelen Prens görülür. Tam o sırada beliren kuğu, Prens’e isminin Prenses Odette olduğunu söyler. Odette, büyücü Rothbart’ın kuğu haline soktuğu kızlardan biridir. Büyünün bozulması ise, lakin bir erkeğin bu kuğulardan birisine âşık olup, evlilik yemini etmesi ile gerçekleşebilecektir. Gizlendiği yerden çıkan acımasız büyücü Rothbart, Prensi yok etmek ister fakat Odette yalvararak bu duruma mani olur. Daha sonra kuğular dans ederek Prensle Odette’in aşkına eşlik ederler. Gün doğmak üzeredir, göle dönmek zorunda olan kuğular veda ederek ayrılırlar.
Aşkın gücünü, özgürlüğün hasretini ve berbatlığın lanetini anlatan Kuğu Gölü’nün ikinci perdesinde; sarayın balo salonunda, saraylılar ve konuklar Prensin doğum gününü kutlamak için toplanmışlardır. Prens, Kraliçe’nin davetlisi olarak çeşitli ülkelerden gelmiş prenseslerden biri ile evlenmek için seçim yapmak durumundadır. Fakat, aklı fikri sevgilisi Odette’de olduğu için gönülsüzdür. Balo, birden davetsiz gelen iki konukla karışır. Bunlar, baron kılığına girmiş büyücü Rothbart ile Odette’in yüzünü kullanan kızı Odile’dir. Prens, Odile’in sevdiği kız Odette olduğunu zannederek çok sevinir. Uzaklardan kuğu Odette’in yalvaran imgesi belirir. Lakin Odile’in büyüsüne kapılmış Prens, hiçbir şey görememektedir. Rothbart, zaferi kazanmış bir halla, kızını göstererek, Prensten onu sevdiğine dair yemin etmesini ister. Alışılmış çok geçmeden büyücü ve kızı Odile, Prensin sevgilisi Odette’e ihaneti ile alay ederler. Şaşırtan gerçeği öğrenmesi ve o sırada Odette’in tekrar beliren imgesi, Prensi çok üzer. Ancak iş işten geçmiş, Prens, Odile’e evlilik yemini etmiştir. Kuğular büyücünün elinden kurtulamayacaklardır.
Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard
Aynı gece, göl kıyısında ihanete uğrayan hoş Odette, vefatı arzulamaktadır. Kuğular onu teselli ederken, birden çıkan fırtına ile Odette’i arayan Prens görülür. Bağışlanması için yalvarmaktadır. Bu sırada büyücü Rothbart tekrar karşılarına çıkar ve Prense ettiği yemini hatırlatarak kızı Odile’le evlenmesini ister. Gün doğmak üzere olduğundan Odette göle dönmek zorundadır. Odette’i yitirmek istemeyen Prens, büyücü ile hengameye tutuşur ve sevgisinden aldığı güçle onu öldürür. Rothbart’ın mevti ile gölün üzerindeki büyü kalkar. Prens Siegfried ve Prenses Odette mutluluğa hakikat yürürler.
Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard
|
TIKLAYIN | 2065 bayanla bir arada olan zamparanın vefatı: Don Giovanni TIKLAYIN | Baht Tanrıçası Fortuna’ya: “Meyhanede olduk mu, aldırmayız altımızdaki toprağa!” TIKLAYIN | Delirmeyi ve vefatı şık bir biçimde anlatabilir misin ‘Giselle’? TIKLAYIN | Bestekarını evvel öldüren sonra yücelten bir opera: Carmen |
Bolşoy Tiyatrosu baş dansçıları Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard, İZDOB dansçılarına eşlik etti
İş Bankası katkılarıyla, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü’nün düzenlediği Türkiye’nin birinci ve tek bale şenliği olan 21.Uluslararası Bodrum Bale Şenliği, İzmir Devlet Opera ve Balesi’nin (İZDOB) tarafından sahnelenen Kuğu Gölü balesiyle başladı. Geceye katılan birçok yerli ve yabancı konuklar temsil sonunda dakikalarca ayakta alkışladı.
VİDEO HABER | 21. Memleketler arası Bodrum Bale Şenliği “Kuğu Gölü” ile Başladı
Çaykovski’nin bestelediği ve Marius Petipa ve Lev Ivanov’dan sonra A. Volkan Ersoy ve G. Armağan Davran tarafından koreografisi gerçekleştirilen yapıtta Bolşoy Tiyatrosu baş dansçıları Denis Rodkin ve Eleonora Sevenard’ın yorumlarıyla Prens Siegfried ile büyücü Rothbart’ın kuğu haline soktuğu Prenses Odette’in aşkını Bodrumlu sanatseverlere sunduğu yapıtın dekor tasarımı Çağda Çitkaya, kostüm tasarımı Nursun Ünlü, ışık tasarımı Oğuz Murat Yılmaz imzası taşıyor.
Tan Sağtürk
Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Tan Sağtürk, festivalin açılışında yaptığı konuşmada, aktifliğin bu yılda her vakit olduğu üzere balenin ve dansın en hoş örneklerini sanatseverlerle buluşturacağını söyledi.
Sağtürk, sanatseverlerin dünyaca ünlü ve kendi alanında çok başarılı çalışmalara imza atmış sanatkarları izleme fırsatı bulacağına işaret ederek, şenlikte yer alan yabancı sanatkarlara teşekkür etti.
Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü olarak şenliklere bu yıl rekorlarla başladıklarını belirten Sağtürk, “15. Milletlerarası İstanbul Opera ve Bale Şenliğinde 15 bin 264 seyirciyle birinci rekorumuzu kırarken, 7. Milletlerarası Efes Opera ve Bale Şenliğinde ise 20 bin 500 seyirciye ulaşarak bir rekora daha imza attık. Göstermiş olduğunuz bu ağır ilgi için hepinize çok teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Bu gurur hepimizin. Bizler bu geceyi genç yaşta kaybettiğimiz çok değerli bale sanatkarımız ve baş koreografımız canımız, arkadaşımız Almula Hasret’e ithaf etmek istiyoruz” tabirini kullandı.
|
Eleanora Sevenard kimdir? Eleanora Sevenard, Saint Petersburg’da doğmuştur. Küçük yaştan itibaren bale koreografisiyle ilgilenmiştir ve 2009 yılında Vaganova Rus Bale Akademisine girmiştir. 2016 yılında eğitimi sırasında VII. Memleketler arası Bale Yarışı “Vaganova-PRIX”te ikincilik mükafatına layık görülmüştür. Eleonora tıpkı vakitte Natalia Dudinskaya ve Konstantin Sergeev Vakıf Ödülü’nü de kazanmıştır. 2017 yılında III. Rusya Genç Sanatkarlar Yarışı “Rus Balesi” kategorisinde birincilik mükafatını almıştır. Bale eğitimini tamamladıktan sonra 2017 yılında Bolşoy Tiyatrosu bale topluluğuna kabul edilmiştir. Eleanora’ya güvenilip çabucak solo modülleri verilmiştir ve 2019 yılında bale solisti olmuştur. Çok sayıda performansta “Don Kişot”, “Raymonda”, “Fındıkkıran”, “Spartakus”, “La Bayadere”, “Carmen” üzere pek çok yapıtta başrol oynamıştır. Ayrıyeten Eleanor’un repertuvarında birçok çağdaş dans performansı da bulunmaktadır. 2023 yılında Bolşoy Tiyatrosunun Prima Balerinliği’ne yükselmiştir.
Denis Rodkin kimdir? Denis Rodkin Moskova’da doğdu. 2009 yılında Moskova Devlet Akademik Dans Tiyatrosu “Gzhel” koreografi okulundan mezun oldu ve bu okulun Bolşoy Tiyatrosu bale kümesine kabul edilen birinci mezunuydu. İlk dönemden itibaren Rodkin’e Bolşoy Tiyatrosunda solo roller emanet edilmeye başlandı, birinci rolü “Uyuyan Güzel” balesindeki Mavi Kuş rolüydü ve daha sonra Denis bu performanstaki en kıymetli erkek rolü olan Prens Désiré’yi canlandırdı. Birinci başta Denis Rodkin’in prensler ve romantik kahramanlar rolünü oynayacağı iddia ediliyordu, lakin dansçı oyunculuk yeteneği ve rol anlayışıyla herkesi şaşırttı. Böylelikle, 2013 yılında Denis, “Spartacus” balesinde baş rolü üstlendi ve sırf prens manzarasında değil, birebir vakitte en karmaşık kahramanlık rollerinde de ustalaşabileceğini kanıtladı. Rodkin, 2016 yılında “La Bayadère” balesinde Solora rolünü canlandırmasıyla itibarlı bale mükafatı “Benois de la Danse”yi kazandı ve ertesi yıl İtalyan dergisi ‘’Danza&Danza’’, Denis’i Yılın Dansçısı seçti. 2015 yılında Bolşoy Tiyatrosunun baş dansçısı olmuştur. Denis Rodkin, Bolşoy Tiyatrosunun baş dansçısı olarak, dünya çapında sinemada gösterilen “Fındıkkıran”, “Korkunç İvan”, “Aşk Efsanesi”, “Kuğu Gölü” ve “Carmen” üzere performanslarda büyük muvaffakiyetle baş rolleri sahnelemiştir. Denis Rodkin, 2020 yılından itibaren konser faaliyetlerini yürütmeye başladı. Birinci gala konseri “Denis Rodkin ve Arkadaşları” Atina’da (Yunanistan) antik tiyatro “Erodium” sahnesinde gerçekleşti ve 5.000 seyircinin ilgisini çekti. 2023 yılında “Denis Rodkin ve Arkadaşları” galası Dubai Operasında, Kremlin Sarayında (6.000 seyirci) ve başka büyük konser yerlerinin sahnelerinde büyük bir muvaffakiyetle gerçekleştirildi, her vakit dolu salonlar ve sonsuz alkışlar elde etti. Denis Rodkin bugün bale dünyasının en parlak yıldızıdır. Yalnızca sevilen hoşluğu ve uzun uzunluklu yapısıyla değil, tıpkı vakitte şartsız yeteneği, özverili çalışması ve her şeydeki disipliniyle de öne çıkan kişidir. Tanınmasına ve global değerine karşın, maharetlerini geliştirmeye ve yeni yaratıcı başarılarla hayranlarını keyifli etmeye devam etmektedir. |
